"Ανάθεμά σε, Ντοστογιέφσκι" Ατίκ Ραχιμί

Ο Ατίκ Ραχιμί ανήκει σε μια πλειάδα συγγραφέων που τους ... έδιωξε η πολιτική κατάσταση στην πατρίδα τους και από τη νέα τους ... πατρίδα στηλιτεύει τα κακά που βίωσε ο ίδιος, αλλά και συνεχίζουν να βιώνουν οι συμπατριώτες τους. Με αυτό ως σκεπτικό το μυθιστόρημά του κινείται σε δύο (τουλάχιστον) επίπεδα. Σε ένα πρώτο επίπεδο έχουμε ένα φόνο. Ο ήρωας του μυθιστορήματος με το όνομα Ρασούλ σκοτώνει τη νάνα Αλία, γιατί όπως ο ίδιος πιστεύει εξωθεί αυτή σε πορνεία την αρραβωνιαστικιά του. Ο ήρωας επηρεασμένος από τον Ρασκόλνικοβ, τον ήρωα του Ντοστογιέφσκι, ταυτίζεται μαζί του και ακολουθεί τα ενοχικά σύνδρομα που ταλανίζουν και εκείνον. Μέσα στη σύγχυσή του δεν κατορθώνει ούτε να κλέψει τα κοσμήματα της νάνα Αλία και να βοηθήσει με αυτό τον τρόπο την οικογένεια της αρραβωνιαστικιάς του, αλλά και αυτόν τον ίδιο. Μια γυναίκα καλυμμένη με τσαντόρ εμφανίζεται στο σπίτι της νεκρής και μέχρι το τέλος δεν αποκαλύπτεται η ταυτότητά της.  Κατά ένα παράξενο τρόπο και το πτώμα της νεκρής εξαφανίζεται και η στάση των υπολοίπων δηλώνει ότι η νεκρή απλώς το έχει σκάσει. Σε ένα σημείο δηλαδή το μυθιστόρημα αποκτά και στοιχεία αστυνομικού δράματος χωρίς όμως να ολοκληρώνονται... Κι αυτό συμβαίνει γιατί αυτό που ενδιαφέρει το συγγραφέα είναι το δεύτερο επίπεδο. Η πολιτική ματιά του Ραχιμί. Εκεί που εστιάζει ο συγγραφέας είναι η πολιτική κατάσταση στο Αφγανιστάν και συγκεκριμένα στην Καμπούλ. Μίση, εμφύλιος πόλεμος, θρησκευτικός φανατισμός, υποβάθμιση της γυναίκας....Όταν υπάρχουν μαζικοί σκοτωμοί τι σημασία αποκτά ένας μεμονωμένος φόνος που ούτε καν τα κίνητρα δεν είναι προσδιορισμένα; Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο φόνος που πραγματοποίησε ο Ρασούλ δεν είναι ποινικοποιήσιμος. Ποινικοποιήσιμες είναι οι ... ανατρεπτικές του ιδέες. Ανατρεπτικός άρα και κολάσιμος είναι όχι επειδή σκότωσε, αλλά επειδή είναι κομμουνιστής ... γι΄αυτό εξάλλου διαβάζει και το ρώσο Ντοστογιέφσκι... Ο ίδιος από μόνος του γυρεύει την τιμωρία του και απευθύνεται επανειλημμένως στις δικαστικές αρχές της χώρας του. Προσπαθεί να δώσει νόημα στη ζωή του μέσα από ένα φόνο. Στη χώρα του όμως επικρατεί ανηθικότητα που ο δικός του φόνος φαντάζει τόσο μικρός και ασήμαντος, που αρχίζουμε όλοι να αμφιβάλουμε (ακόμη και ο ίδιος ο ήρωας) αν πράγματι συντελέστηκε. Χρειάζεται να επιμείνει για να πάρει διαστάσεις η δίκη του και να αρχίζουν να ευαισθητοποιούνται και άλλοι γύρω του. Απαιτείται επιμονή στην ατομική πρωτοβουλία και τόλμη σε τέτοια ανελεύθερα καθεστώτα για να υπάρξει ελπίδα για κάποια αλλαγή....
Ενδιαφέροντα τα μηνύματα που θέλησε να μας περάσει ο Ατίκ Ραχιμί, δεν θεώρησα όμως πρωτότυπη τη βασική του ιδέα, να ταυτίζεται δηλαδή κάποιος με τον ήρωα ενός μυθιστορήματος, όσο κι αν είναι αληθοφανής, γιατί στα ανελεύθερα καθεστώτα τα βιβλία είναι η μόνη διέξοδος για τους πνευματικά ανήσυχους ανθρώπους. Επίσης με κούρασε η γραφή του Ραχιμί μέχρι να καταλήξει στη λύση του δράματος. Πιστεύω πως η μικρότερη φόρμα που υιοθέτησε στα προηγούμενα έργα του "Στάχτη και χώμα" και "Η πέτρα της υπομονής" του ταιριάζουν περισσότερο. Ειδικά το γεγονός ότι με ενθουσίασε το έργο του "Η πέτρα της υπομονής" είχε για αποτέλεσμα να με απογοητεύσει ... ελαφρώς... το τελευταίο του... ¨Ανάθεμά σε, Ντοστογιέφσκι"...