Σ΄ ένα λογοτεχνικό έργο ο συγγραφέας είναι ο δημιουργός (μήπως όμως και ο διαχειριστής του υλικού του;), ενώ ο αφηγητής είναι ο ... απεσταλμένος του. Ο πρώτος εκπροσωπεί τη σκέψη, ο δεύτερος την πράξη. Και πάντα τα όρια ανάμεσά τους είναι τόσο ρευστά που στιγμές στιγμές ξεχνάμε ποιος είναι ο συγγραφέας και ποιος ο αφηγητής με αποτέλεσμα να αποδίδουμε ιδιότητες του ενός στον άλλο, πράγμα που εκ των υστέρων αποδεικνύεται άστοχο.
Μια αντιπροσωπευτική περίπτωση προσδιορισμού της έννοιας του αφηγητή συνάντησα στο μυθιστόρημα του Ζουλφί Λιβανελί με τίτλο "ο Μεγάλος Ευνούχος της Κωνσταντινούπολης". Το έργο αναφέρεται στην οθωμανική αυτοκρατορία τον 17ο αιώνα, τότε που σουλτάνος ήταν ο Ιμπραήμ (1640-1648). Πως όμως είναι δυνατόν να έχουμε μια κατά το δυνατόν πληρέστερη και αντικειμενικότερη ματιά των γεγονότων; Γι΄ αυτό ο Λιβανελί επιλέγει τον αρχιευνούχο του παλατιού ως αφηγητή, γιατί αυτός μπορεί και κινείται πιο ελεύθερα μέσα στα ανάκτορα, αυτός που έχει κάτω από τον έλεγχό του το χαρέμι. Κι αυτό συμβαίνει γιατί θεωρείται ο πιο ακίνδυνος. Ευνουχισμός σημαίνει απομάκρυνση του κινδύνου για τους άλλους ... (πόσο κυνικό!). Κι όμως ο ίδιος εξομολογείται μέσα στο έργο ότι ευνουχισμός δε σημαίνει αυτόματα και εξαφάνιση του πάθους. Πάθος υπάρχει, δεν υπάρχει όμως το ... μέσο, το όργανο για να το εκφράσει. Κατά τ΄ άλλα το έργο σου αφήνει την πικρή, αλλά και ... γνωστή αίσθηση ότι η παρασκηνιακή πολιτική είναι αυτή που θριαμβεύει. Ο σουλτάνος δεν είναι παρά ένα άθυρμα ενός οργανωμένου σχεδίου που το συλλαμβάνει μια άλλη δύναμη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η μητέρα. Η μητέρα είναι ο εγκέφαλος. Αλλά και οι γυναίκες του χαρεμιού...Κι αυτές τόσο ανυπεράσπιστες μέσα στην ομορφιά τους. Θα έλεγες και είναι θύματα της ομορφιάς τους.
Το εν λόγω μυθιστόρημα του Λιβανελί ήταν αυτό με το οποίο ολοκληρώσαμε την περυσινή μας λογοτεχνική διαδρομή στη λέσχη ανάγνωσης. Επιλέξαμε έναν τούρκο συγγραφέα για να κλείσουμε τον κύκλο των ευρωπαίων συγγραφέων της μεσογείου. Αυτή την αίσθηση της θάλασσας της μεσογείου νομίζω ότι τη μετέφερε στη μουσική του ο Λιβανελί και από εκεί στο συγγραφικό του έργο. Θάλασσα και μουσική...Τα σχόλια που ακούστηκαν εξάλλου για το έργο ήταν όλα θετικά...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου