ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Νόμπελ Λογοτεχνίας 2011

Τούμας Τρανστρέμερ   

Στον ογδοντάχρονο Σουηδό ποιητή και μεταφραστή Τούμας Τρανστρέμερ απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2011, με την ανακοίνωση της Ακαδημίας να αναφέρει ότι ο ποιητής «μέσω των συνοπτικών και διαφανών εικόνων του μας δίνει μια ζωντανή πρόσβαση στην πραγματικότητα». «Είναι ένας λυρικός ποιητής που, αν και εντάσσεται στον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, ιστορικά και μορφολογικά είναι, αν εξαιρέσει κανεις τον ελεύθερο στίχο, το αντίθετο του μοντερνισμού» αναφέρει ο μεταφραστής των ποιημάτων του στα ελληνικά (εκδόσεις Scripta) Βασίλης Παπαγεωργίου.

  «Σε αντίθεση με την πλειονότητα των μοντερνιστών είναι ένας ποιητής της κατάφασης με βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο. Μια ανθρωποκεντρική ποιητική φωνή εξαιρετικής απλότητας, η οποία ανακαλύπτει το μεγαλείο που ενυπάρχει στο μικρό και στο ασήμαντο», διευκρινίζει ο μεταφραστής.Ο Σουηδός ποιητής είναι εξαιρετικά αγαπητός στην πατρίδα του, αλλά και εκτός αυτής. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες. Ο Τρανστρέμερ αντιλαμβάνεται την ύπαρξη ως ένα μεγάλο μυστήριο το οποίο προσεγγίζει εκστατικά σκιαγραφώντας υπερβατικές εικόνες. «Το μόνο που θέλω να πω αστράφτει απρόσιτο / σαν τ' ασημικά στο ενεχυροδανειστήριο», μονολογεί στην «πένθιμη γόνδολα» σε ένα ενδεικτικό δίστιχο δηλωτικό της «υπαρξιακής εχεμύθειας» που χαρακτηρίζει το έργο του. Μια βαθιά σιωπηλή ποίηση που παλεύει να εκφράσει την προσιτή, αλλά κυρίως την απρόσιτη στη λογική μας διάνοια διάσταση της εμπειρίας. Ο ποιητής κατορθώνει να συλλαβίσει το άρρητο της ύπαρξης μετερχόμενος μία όχι σκοτεινή ή ασαφή, αλλά πολύ υποβλητική γλώσσα, εξαιρετικής διαύγειας και υψηλής εκφραστικής ακρίβειας. «Τα φορτωμένα με μυστήριο νοήματα της ποίησής μου δείχνουν διαρκώς προς ένα μεγαλύτερο πλαίσιο ακατανόητο για την καθημερινή λογική», αναφέρει ο ίδιος. Ο νομπελίστας ποιητής ανανεώνει το ποιητικό μοτίβο της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, υιοθετώντας μια νέα αισθητική και φιλοσοφική στάση.

Ο Σουηδός ποιητής γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του 1931 στη Στοκχόλμη και μεγάλωσε με τη μητέρα του έπειτα από την πρώιμη απώλεια του πατέρα του. Στα εικοσιτέσσερα χρόνια του πήρε το πτυχίο του στην ψυχολογία και διορίστηκε στο Ψυχοτεχνολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, προτού ασχοληθεί το 1960 με ανήλικους παραβάτες σε ειδικό κέντρο. Σε κάθε περίπτωση, το ποιητικό του ταλέντο θα εμφανιζόταν ήδη από την εποχή που ήταν φοιτητής όταν θα δημοσίευε την πρώτη του συλλογή με τίτλο «17 ποιήματα».

Διακρίσεις
Το 1966 τιμάται με το βραβείο Bellman, το οποίο ακολουθούν πολλές άλλες διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το βραβείο Petrarque (Γερμανία, 1981) και το Neustadt International Prize (ΗΠΑ, 1990). Το 1990 και αφού είχε δημοσιεύσει δεκάδες συλλογές, παθαίνει εγκεφαλικό, το οποίο του προκαλεί μερική παράλυση και αφασία, καταδικάζοντάς τον να μειώσει τις δραστηριότητές του.

Το πιο πρόσφατο έργο που δημοσίευσε ο Σουηδός ποιητής είναι μια συλλογή με 45 χάικου, το 2004, η οποία κυκλοφόρησε στη Γαλλία υπό τον τίτλο La grande enigme (Το μεγάλο αίνιγμα). Ο Τούμας Τρανστρέμερ ζει με τη σύζυγό του Μόνικα, με την οποία έχουν δύο κόρες. 

Στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορούν οι συλλογές του: «Τα ποιήματα» (εκδόσεις Printa) και «Πένθιμη Γόνδολα» (εκδόσεις Νεφέλη) και τα δύο σε μετάφραση Βασίλη Παπαγεωργίου. 

Πηγές: Καθημερινή, Το Βήμα